Đòn Bẩy Tài Chính Là Gì? Công Thức Và Cách Sử Dụng Hiệu Quả Nhất

Trong đầu tư hay kinh doanh, có lúc cơ hội sinh lời lớn xuất hiện nhưng nguồn vốn lại hạn chế. Làm sao để không bỏ lỡ thời điểm vàng đó? Câu trả lời nằm ở đòn bẩy tài chính – công cụ giúp nhà đầu tư và doanh nghiệp tận dụng vốn vay để khuếch đại lợi nhuận, đồng thời cũng là “con dao hai lưỡi” nếu dùng sai cách. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết ngay bên dưới!

1. Đòn bẩy tài chính là gì?

Đòn bẩy tài chính là việc sử dụng vốn vay hoặc các công cụ nợ để tăng quy mô đầu tư và khuếch đại lợi nhuận tiềm năng. Mục tiêu của đòn bẩy là giúp nhà đầu tư hoặc doanh nghiệp tận dụng nguồn vốn bên ngoài thay vì chỉ dựa vào vốn tự có, với kỳ vọng rằng lợi nhuận thu được từ khoản đầu tư sẽ cao hơn chi phí vay. Tuy nhiên, đi cùng với cơ hội sinh lời cao, đòn bẩy tài chính cũng làm gia tăng mức độ rủi ro và tổn thất nếu kết quả đầu tư không như dự kiến.

Đòn bảy tài chính là gì?

>> Đọc thêm: Đề tài thạc sĩ tài chính ngân hàng tiềm năng

2. Vai trò của đòn bẩy tài chính trong đầu tư và kinh doanh

Đòn bẩy tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng khả năng đầu tư và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho cả cá nhân và doanh nghiệp.

Đối với nhà đầu tư cá nhân, đòn bẩy giúp họ tiếp cận những cơ hội đầu tư lớn hơn so với khả năng vốn có, từ đó tăng tỷ suất lợi nhuận kỳ vọng nếu thị trường diễn biến thuận lợi. Việc sử dụng vốn vay hợp lý còn giúp nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục đầu tư và tối ưu hóa dòng tiền trong ngắn hạn.

Đối với doanh nghiệp, đòn bẩy tài chính là công cụ hỗ trợ mở rộng quy mô sản xuất – kinh doanh, bổ sung vốn lưu động hoặc đầu tư vào tài sản dài hạn. Ngoài ra, chi phí lãi vay được tính vào chi phí tài chính, giúp giảm thu nhập chịu thuế và tối ưu lợi nhuận sau thuế.
Nhờ đó, nếu được quản lý chặt chẽ, đòn bẩy tài chính không chỉ giúp doanh nghiệp tăng trưởng nhanh hơn, mà còn trở thành động lực thúc đẩy hiệu quả sinh lời trong hoạt động đầu tư và kinh doanh.

Ý nghĩa đòn bẩy tài chính

3. Cách tính đòn bảy tài chính

Công thức tính đòn bẩy tài chính như sau:

Đòn bẩy tài chính = Tỷ lệ nợ/Vốn chủ sở hữu

Công thức tính đòn bảy tài chính

Trong đó:

• EBIT: lợi nhuận trước thuế + chi phí lãi vay
• EPS: lợi nhuận thu được trên mỗi cổ phần
• F: chi phí cố định;
• v: chi phí biến đổi trên 1 đơn vị sản phẩm;
• p: giá bán;
• Q: số lượng sản phẩm
• I: lãi vay phải trả

Ví dụ về đòn bẩy tài chính

Công ty X tiến hành kinh doanh sản phẩm Y với tổng số vốn là 200.000.000 VND. Trong đó, có 100.000.000 VND là khoản tiền đi vay với lãi suất 8%/năm. Năm 2022, công ty dự kiến tiêu thụ 15.000 sản phẩm với giá 40.000 VND/sản phẩm. Chi phí biến đổi mỗi sản phẩm là 31.000 VND, tổng chi phí kinh doanh cố định là 70.000 VND. Xác định mức độ ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính với công ty X?

• I = 100.000.000 x 8% = 8.000.000 VND
• F = 70.000.000 VND
• v = 31.000 VND
• p = 40.000 VND
• Q = 15.000 sản phẩm

Mức độ tác động của đòn bẩy tài chính lên công ty X:

• EBITo = 15.000 x (40.000 – 31.000) – 70.000.000 = 65.000.000 VNĐ
• DFL=  EBITo / (EBITo – I) = 65.000.0000/ (65.000.000 – 8.000.000) ≈ 1,14

Với EBIT = 65.000.000 VND (mức lợi nhuận trước thuế và lãi vay), khi Công ty X khi tăng/giảm 1% số lợi nhuận này thì tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu sẽ tăng/giảm 1,14%.

4. Cách sử dụng đòn bẩy tài chính hiệu quả

Để khai thác tối đa lợi ích của đòn bẩy tài chính mà vẫn kiểm soát được rủi ro, nhà đầu tư và doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược sử dụng vốn vay một cách khoa học, có kế hoạch và kỷ luật tài chính rõ ràng.

• Trước hết, cần đánh giá kỹ khả năng tài chính và dòng tiền trước khi vay. Chỉ nên sử dụng đòn bẩy khi nguồn thu nhập hoặc lợi nhuận kỳ vọng có thể đảm bảo chi trả gốc và lãi đúng hạn, đồng thời vẫn mang lại phần lợi nhuận dư ra.
• Tiếp theo, hãy chọn nguồn vay uy tín, có lãi suất hợp lý và điều khoản minh bạch. Với doanh nghiệp, có thể kết hợp nhiều hình thức huy động vốn như vay ngân hàng, phát hành trái phiếu hoặc kêu gọi vốn cổ đông để giảm rủi ro tài chính.
• Bên cạnh đó, cần quản trị rủi ro chặt chẽ bằng cách đa dạng hóa danh mục đầu tư, đặt giới hạn đòn bẩy phù hợp (ví dụ: hệ số nợ không vượt quá 2 lần vốn chủ sở hữu), và theo dõi sát biến động thị trường, lãi suất, chính sách tiền tệ.
• Cuối cùng, đừng quên rằng “đòn bẩy” không chỉ nằm ở tiền vốn – mà còn ở ý tưởng, thời gian và nguồn lực con người. Biết cách tận dụng năng lực tập thể, kinh nghiệm và công nghệ của người khác cũng là một dạng “đòn bẩy phi tài chính” giúp tối ưu hiệu quả và giảm phụ thuộc vào nợ vay.

Làm thế nào để tận dụng đòn bảy tài chính hiệu quả

5. Ưu và nhược điểm khi sử dụng đòn bẩy tài chính

Đòn bẩy tài chính là một công cụ mạnh mẽ giúp tối ưu hóa nguồn vốn và gia tăng lợi nhuận, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được kiểm soát tốt. Việc hiểu rõ ưu và nhược điểm của đòn bẩy sẽ giúp nhà đầu tư và doanh nghiệp sử dụng công cụ này một cách thông minh và hiệu quả.

5.1. Ưu điểm của đòn bẩy tài chính

• Tăng khả năng sinh lời: Khi lợi nhuận từ đầu tư hoặc kinh doanh cao hơn chi phí vay, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) sẽ tăng lên đáng kể.
• Mở rộng quy mô đầu tư: Đòn bẩy giúp doanh nghiệp và cá nhân thực hiện các dự án lớn hơn mà không cần quá nhiều vốn tự có, tận dụng cơ hội sinh lời kịp thời.
• Tối ưu cấu trúc vốn: Doanh nghiệp có thể cân bằng giữa vốn vay và vốn chủ để đạt hiệu quả sử dụng vốn cao nhất.
• Lợi ích thuế: Chi phí lãi vay được tính vào chi phí tài chính, từ đó giảm thu nhập chịu thuế, giúp tăng lợi nhuận ròng.
• Tận dụng cơ hội thị trường: Đòn bẩy cho phép nhà đầu tư nắm bắt các biến động giá ngắn hạn, tối ưu hóa lợi nhuận trong thời điểm thuận lợi.

5.2. Nhược điểm và rủi ro khi sử dụng đòn bẩy tài chính

• Khuếch đại thua lỗ: Nếu kết quả đầu tư không đạt kỳ vọng, đòn bẩy sẽ làm mức lỗ tăng gấp nhiều lần, khiến nhà đầu tư mất nhanh vốn chủ sở hữu.
• Áp lực trả nợ: Dù lợi nhuận có hay không, nghĩa vụ trả gốc và lãi vẫn bắt buộc, gây áp lực tài chính, đặc biệt trong thời kỳ thị trường suy giảm.
• Rủi ro mất khả năng thanh toán: Khi vay quá mức, doanh nghiệp dễ rơi vào tình trạng mất thanh khoản, dẫn đến nợ xấu hoặc phá sản.
• Ảnh hưởng uy tín và cơ hội vay tiếp theo: Tỷ lệ nợ cao khiến các tổ chức tín dụng e ngại cho vay mới, hạn chế khả năng mở rộng trong tương lai.
• Biến động lãi suất: Khi lãi suất thị trường tăng, chi phí vốn vay cũng tăng theo, làm giảm hiệu quả đầu tư và lợi nhuận ròng.

Bài viết trên chia sẻ về vai trò quan trọng của đòn bẩy tài chính trong chiến lược kinh doanh. Tuy nhiên, sử dụng đòn bẩy tài chính cần được thực hiện một cách cẩn thận và có chiến lược sử dụng vốn hợp lý để tránh rủi ro tiềm tàng. Chúc bạn thành công!