30 Tháng 9, 2025
Trong kỷ nguyên cạnh tranh khốc liệt và biến động không ngừng, quản trị trở thành yếu tố then chốt quyết định sự thành bại của mọi tổ chức. Không chỉ là nghệ thuật điều hành, quản trị học còn là một ngành khoa học nghiên cứu sâu về cách tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát nguồn lực để đạt hiệu quả tối ưu. Vậy quản trị học là gì, mang đặc điểm, vai trò và cơ hội nghề nghiệp ra sao? Hãy cùng khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây.
Quản trị học là gì? Thế nào là một nhà quản trị giỏi?
1. Quản trị học là gì?
Quản trị học là một ngành khoa học nghiên cứu về những nguyên tắc, phương pháp và kỹ thuật để tổ chức, điều hành, lãnh đạo và kiểm soát hoạt động của một tổ chức nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. Nói một cách dễ hiểu, quản trị học chính là sự kết hợp giữa khoa học – với hệ thống lý thuyết, quy luật rõ ràng – và nghệ thuật – với khả năng vận dụng linh hoạt, sáng tạo của nhà quản trị trong thực tiễn.
Các học giả trên thế giới cũng đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau:
- Robert Albanese: Quản trị là quá trình kỹ thuật và xã hội nhằm sử dụng nguồn lực để tác động tới con người và tạo điều kiện thay đổi để đạt mục tiêu.
- Stoner & Robbins: Quản trị là tiến trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát nỗ lực của các thành viên để đạt được mục tiêu chung.
- Mary Parker Follett: Quản trị là nghệ thuật đạt được mục đích thông qua người khác.
Từ các quan điểm này có thể thấy, quản trị học không chỉ tập trung vào việc vận hành bộ máy tổ chức mà còn đặt con người vào trung tâm, coi họ là yếu tố quyết định thành công.
Quản trị học là gì?
>> Đọc thêm: Tổng Quan Lý Luận Về Quản Trị Chiến Lược Trong Kinh Doanh
2. Tại sao cần quản trị học?
Quản trị học không chỉ đơn thuần là lý thuyết, mà còn là công cụ thiết yếu giúp doanh nghiệp và tổ chức vận hành hiệu quả trong môi trường cạnh tranh khốc liệt ngày nay. Có thể thấy rõ sự cần thiết của quản trị học qua những khía cạnh sau:
Tối ưu hóa và sử dụng hiệu quả nguồn lực
- Mọi tổ chức đều có nguồn lực giới hạn về nhân sự, tài chính, thời gian và cơ sở vật chất. Quản trị học giúp phân bổ hợp lý, tránh lãng phí, đồng thời đảm bảo các nguồn lực được khai thác đúng mục tiêu.
Định hướng và nâng cao hiệu quả hoạt động
- Thông qua các chức năng như hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát, quản trị học giúp tổ chức đi đúng hướng, nâng cao năng suất và hiệu quả công việc.
Tạo môi trường làm việc tích cực
- Một hệ thống quản trị tốt giúp nhân viên hiểu rõ vai trò, nhiệm vụ, đồng thời cảm thấy được lắng nghe và động viên. Điều này thúc đẩy sự gắn kết và tăng mức độ hài lòng trong công việc.
Thích ứng với thay đổi và biến động
- Thị trường liên tục biến đổi, công nghệ phát triển nhanh chóng, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt. Quản trị học cung cấp cho nhà quản lý kỹ năng và phương pháp để thích ứng, đổi mới và duy trì lợi thế cạnh tranh.
Đảm bảo tuân thủ pháp luật và trách nhiệm xã hội
- Một phần quan trọng của quản trị là kiểm soát và giám sát để đảm bảo tổ chức tuân thủ pháp luật, đồng thời thực hiện trách nhiệm xã hội, xây dựng uy tín và thương hiệu bền vững.
Góp phần phát triển xã hội
- Không chỉ giới hạn trong doanh nghiệp, quản trị học còn được áp dụng trong cơ quan nhà nước, tổ chức phi lợi nhuận, trường học… giúp xã hội phát triển hài hòa và bền vững hơn.
Nhà quản trị là ai?
3. Các chức năng cơ bản của quản trị học
Một tổ chức muốn vận hành hiệu quả và phát triển bền vững không thể thiếu những hoạt động quản trị có hệ thống. Dựa trên các nghiên cứu kinh điển của Henri Fayol và được nhiều học giả hiện đại bổ sung, quản trị học được xác định có bốn chức năng cơ bản: hoạch định (planning), tổ chức (organizing), lãnh đạo (leading) và kiểm soát (controlling). Bốn chức năng này liên kết chặt chẽ, bổ trợ cho nhau tạo thành vòng tròn khép kín trong quản lý.
3.1. Hoạch định (Planning)
- Khái niệm: Hoạch định là quá trình xác định mục tiêu và vạch ra con đường, giải pháp để đạt được mục tiêu đó.
- Vai trò: Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất vì nó quyết định hướng đi cho toàn bộ hoạt động của tổ chức.
- Nội dung chính:
- Phân tích môi trường bên trong và bên ngoài.
- Xác định mục tiêu ngắn hạn, dài hạn.
- Lựa chọn chiến lược và giải pháp thực hiện.
Ví dụ: Một công ty thương mại điện tử lập kế hoạch mở rộng thị trường sang Lào và Campuchia trong 5 năm, xác định ngân sách marketing, đội ngũ nhân sự và công nghệ cần đầu tư.
3.2. Tổ chức (Organizing)
- Khái niệm: Tổ chức là quá trình sắp xếp, phân bổ nguồn lực và thiết lập cơ cấu tổ chức để thực hiện kế hoạch đã đề ra.
- Vai trò: Giúp công việc được phân chia hợp lý, tránh chồng chéo và tối ưu hóa hiệu suất lao động.
- Nội dung chính:
- Thiết kế bộ máy tổ chức (phòng ban, vị trí, chức năng).
- Phân công công việc và trách nhiệm cho từng cá nhân, nhóm.
- Phân bổ các nguồn lực (nhân lực, tài chính, vật chất).
Ví dụ: Sau khi hoạch định mở rộng, công ty sẽ thành lập thêm phòng kinh doanh quốc tế, tuyển dụng nhân sự am hiểu thị trường Đông Dương.
3.3. Lãnh đạo (Leading)
- Khái niệm: Lãnh đạo là quá trình định hướng, thúc đẩy và truyền cảm hứng để nhân viên hoàn thành công việc theo đúng mục tiêu.
- Vai trò: Giúp biến kế hoạch và cơ cấu tổ chức thành hành động thực tiễn, tạo động lực để đội ngũ cống hiến hết mình.
- Nội dung chính:
- Truyền đạt tầm nhìn, sứ mệnh, mục tiêu.
- Khích lệ, động viên và phát triển nhân viên.
- Giải quyết xung đột, xây dựng văn hóa tổ chức.
Ví dụ: Nhà quản trị thường xuyên tổ chức các buổi họp nhóm, chia sẻ tầm nhìn công ty, khen thưởng kịp thời nhân viên xuất sắc để duy trì tinh thần tích cực.
Áp dụng kiến thức về quản trị học để giải quyết vấn đề của tổ chức
3.4. Kiểm soát (Controlling)
- Khái niệm: Kiểm soát là quá trình theo dõi, đo lường và đánh giá hoạt động, từ đó đưa ra biện pháp điều chỉnh nhằm đảm bảo tổ chức đi đúng mục tiêu.
- Vai trò: Giúp tổ chức tránh sai lệch, phát hiện vấn đề sớm và có giải pháp kịp thời.
- Nội dung chính:
- Thiết lập các tiêu chuẩn, chỉ số đánh giá (KPI, OKR).
- Thu thập thông tin và so sánh với mục tiêu.
- Đưa ra quyết định điều chỉnh khi có chênh lệch.
Ví dụ: Phòng kinh doanh quốc tế định mức doanh số 2 tỷ đồng/tháng; sau khi theo dõi, nếu kết quả chỉ đạt 1,5 tỷ thì cần điều chỉnh chiến lược marketing hoặc đào tạo lại đội ngũ bán hàng.
3.5. Mối quan hệ giữa các chức năng
Bốn chức năng này không tách biệt mà có mối quan hệ chặt chẽ, bổ trợ cho nhau:
- Hoạch định định hướng mục tiêu.
- Tổ chức sắp xếp nguồn lực để thực hiện mục tiêu.
- Lãnh đạo biến kế hoạch thành hành động cụ thể.
- Kiểm soát giám sát kết quả và đưa ra điều chỉnh.
Khi vận hành trơn tru, chu trình này lặp đi lặp lại giúp tổ chức liên tục phát triển và thích ứng với mọi thay đổi của môi trường.
>> Tham khảo thêm: Dịch vụ thuê làm luận văn chuyên nghiệp với đội ngũ giảng viên hỗ trợ
4. Vai trò của nhà quản trị
Trong bất kỳ tổ chức nào, từ doanh nghiệp tư nhân, tập đoàn đa quốc gia cho đến cơ quan nhà nước hay tổ chức phi lợi nhuận, nhà quản trị luôn giữ vị trí trung tâm. Họ không chỉ là người điều hành hoạt động hàng ngày mà còn là “đầu tàu” dẫn dắt toàn bộ hệ thống đạt được mục tiêu. Vai trò của nhà quản trị có thể khái quát ở những điểm sau:
Vai trò quyết định của nhà quản trị
4.1. Người hoạch định và định hướng chiến lược
Nhà quản trị là người xác định tầm nhìn, sứ mệnh và chiến lược phát triển cho tổ chức. Họ đưa ra mục tiêu dài hạn, ngắn hạn, đồng thời xây dựng kế hoạch hành động cụ thể. Vai trò này đảm bảo tổ chức có hướng đi rõ ràng, tránh rơi vào tình trạng bị động trước biến động của thị trường.
4.2. Người tổ chức và phân bổ nguồn lực
Mọi nguồn lực trong tổ chức đều có giới hạn. Nhà quản trị chịu trách nhiệm phân bổ hợp lý nhân sự, tài chính, thời gian và vật chất để tối đa hóa hiệu quả. Họ thiết lập cơ cấu tổ chức, phân công nhiệm vụ và tạo ra hệ thống phối hợp nhịp nhàng giữa các phòng ban.
4.3. Người lãnh đạo và truyền cảm hứng
Không chỉ quản lý công việc, nhà quản trị còn là người dẫn dắt con người. Vai trò lãnh đạo thể hiện ở việc tạo động lực, khuyến khích tinh thần làm việc, định hướng giá trị và văn hóa cho tổ chức. Một nhà quản trị giỏi biết cách truyền cảm hứng, giúp nhân viên tin tưởng và cống hiến hết mình cho mục tiêu chung.
4.4. Người kiểm soát và đảm bảo hiệu quả
Nhà quản trị phải giám sát, đánh giá và kiểm tra tiến độ công việc để chắc chắn tổ chức đi đúng hướng. Họ thiết lập các tiêu chuẩn, áp dụng công cụ đo lường (như KPI, OKR) và điều chỉnh khi có sai lệch. Nhờ đó, hiệu quả hoạt động luôn được duy trì và nâng cao.
4.5. Người giải quyết vấn đề và ra quyết định
Trong quá trình vận hành, tổ chức sẽ gặp phải nhiều thách thức: xung đột nội bộ, rủi ro tài chính, biến động thị trường. Nhà quản trị phải nhanh chóng phân tích tình huống, đưa ra giải pháp hợp lý và chịu trách nhiệm về quyết định của mình. Đây là vai trò thể hiện rõ nhất sự bản lĩnh của một nhà quản trị xuất sắc.
4.6. Người kiến tạo văn hóa và phát triển đội ngũ
Một tổ chức thành công không chỉ dựa vào chiến lược mà còn nhờ đội ngũ nhân sự chất lượng. Nhà quản trị là người xây dựng văn hóa doanh nghiệp, tạo môi trường gắn kết, khuyến khích sự sáng tạo. Đồng thời, họ chú trọng đào tạo và phát triển nhân viên để xây dựng đội ngũ mạnh mẽ, bền vững.
4.7. Người kết nối tổ chức với môi trường bên ngoài
Nhà quản trị còn đóng vai trò là cầu nối giữa doanh nghiệp với khách hàng, đối tác, cộng đồng và cả môi trường pháp lý – xã hội. Thông qua giao tiếp, đàm phán và hợp tác, họ mở rộng mối quan hệ, nâng cao vị thế và uy tín của tổ chức.
5. Các cấp bậc trong quản trị học
Cấp bậc nhà quản trị
5.1. Nhà quản trị viên cao cấp
Là nhà quản trị hoạt động ở bậc cao nhất trong tổ chức, là người chịu trách nhiệm về những thành quả cuối cùng của tổ chức.
- Nhiệm vụ: đưa ra các quyết định chiến lược, tổ chức thực hiện chiến lược để duy trì và phát triển tổ chức.
- Chức danh: chủ tịch hội đồng quản trị, phó chủ tịch hội đồng quản trị, ủy viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, phó tổng giám đốc, giám đốc, phó giám đốc…
5.2. Nhà quản trị viên cấp trung gian
Là nhà quản trị hoạt động ở dưới các quản trị viên lãnh đạo (quản trị viên cao cấp) nhưng ở trên các quản trị viên cấp cơ sở.
- Nhiệm vụ: đưa ra các quyết định chiến thuật, thực hiện các kế hoạch và chính sách của doanh nghiệp, phối hợp các hoạt động, các công việc để hoàn thành mục tiêu chung.
- Chức danh: trưởng phòng, phó phòng, chánh quản đốc, phó quản đốc…
5.3. Nhà quản trị viên cấp cơ sở
Là nhà quản trị hoạt động ở cấp bậc cuối cùng trong hệ thống cấp bậc của các nhà quản trị trong cùng một tổ chức.
- Nhiệm vụ: Đưa ra các quyết định tác nghiệp nhằm đốc thúc, hướng dẫn, đièu khiển các công nhân viên trong các công việc sản xuất kinh doanh cụ thể hàng ngày, nhằm thực hiện mục tiêu chung.
- Chức danh: tổ trưởng sản xuất, tổ trưởng các tổ bán hàng, đốc công, trưởng ca…
6. Các yếu tố tạo nên một nhà quản trị học giỏi
6.1. Có tầm nhìn xa
Trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, cơ hội thường đến bất ngờ và dễ dàng biến mất nếu không kịp thời nắm bắt. Do đó, nhà quản trị cần sở hữu tầm nhìn chiến lược, nhìn thấy trước xu hướng, dự đoán được thách thức và chuẩn bị sẵn phương án ứng phó. Một quyết định kịp thời, đúng đắn từ tầm nhìn xa trông rộng có thể đưa doanh nghiệp tiến nhanh và phát triển vững mạnh.
6.2. Tinh thần trách nhiệm
Một nhà quản trị giỏi luôn sẵn sàng đứng mũi chịu sào, gánh vác trách nhiệm về mọi hoạt động của tổ chức. Họ không né tránh sai sót, không đổ lỗi cho cấp dưới, mà tìm giải pháp, rút kinh nghiệm và cải tiến liên tục. Tinh thần trách nhiệm cũng thể hiện ở sự tận tâm, nỗ lực không ngừng để đảm bảo công việc đạt kết quả như mong đợi, dù đối diện khó khăn hay áp lực.
6.3. Giữ bình tĩnh trước thử thách
Trong tình huống căng thẳng, việc giữ một “cái đầu lạnh” là vô cùng quan trọng. Nhà quản trị cần duy trì sự điềm tĩnh để phân tích vấn đề khách quan, đưa ra quyết định hợp lý và tránh bị chi phối bởi cảm xúc. Khi lãnh đạo giữ được sự bình tĩnh, họ không chỉ tìm ra hướng giải quyết hiệu quả mà còn lan tỏa sự tự tin, giúp đội ngũ yên tâm và tập trung vào công việc.
6.4. Kết nối con người trong tổ chức
Một trong những nhiệm vụ lớn của nhà quản trị là xây dựng tập thể đoàn kết. Khả năng kết nối giúp tạo ra môi trường giao tiếp cởi mở, chia sẻ thông tin và kiến thức, đồng thời khuyến khích sự sáng tạo và hợp tác. Bên cạnh đó, nhà quản trị cũng cần lắng nghe, thấu hiểu để giải quyết xung đột nội bộ, giữ cho đội ngũ luôn gắn kết và cùng hướng về mục tiêu chung.
6.5. Khả năng thích ứng linh hoạt
Trong bối cảnh thị trường thay đổi nhanh chóng, công nghệ mới liên tục xuất hiện, sự linh hoạt và khả năng thích ứng là chìa khóa để nhà quản trị dẫn dắt tổ chức đi đúng hướng. Họ cần tư duy mở, sẵn sàng học hỏi, thay đổi kế hoạch khi cần thiết và tận dụng cơ hội mới. Nhờ đó, doanh nghiệp không chỉ trụ vững mà còn bứt phá trong môi trường đầy biến động.
6.6. Đạo đức nghề nghiệp
Đạo đức là nền tảng cốt lõi tạo nên uy tín của một nhà quản trị. Một nhà quản trị đề cao sự trung thực, công bằng và minh bạch sẽ tạo dựng được niềm tin từ nhân viên, khách hàng và đối tác. Điều này góp phần hình thành văn hóa doanh nghiệp lành mạnh, nâng cao danh tiếng và giúp tổ chức phát triển bền vững. Doanh nghiệp có đội ngũ quản trị giàu đạo đức luôn được đánh giá cao, tạo lợi thế lâu dài trong kinh doanh.
Nhà quản trị cần chọn đúng người đúng việc
Quản trị học vừa là khoa học vừa là nghệ thuật, giữ vai trò định hướng, tổ chức và dẫn dắt để tổ chức phát triển bền vững. Một nhà quản trị xuất sắc cần có tầm nhìn, trách nhiệm, khả năng kết nối và đạo đức nghề nghiệp. Trong bối cảnh cạnh tranh và thay đổi nhanh chóng, quản trị học càng trở nên thiết yếu, giúp doanh nghiệp tối ưu nguồn lực, thích ứng linh hoạt và khẳng định vị thế trên thị trường.
Share
